Türkçe Te’lîf Edilmiş Bir Belâgat Kitabı

Sözün “muktezâ-yı hâle mutâbık” şekilde ifade edilmesini konu edinen belâgatin kuralları ve terimleri ayrıntılı bir şekilde belirlenmiş bir ilim dalı hâline gelmesi, öncelikle Kur’ân-ı Kerîm’i anlama çabalarının bir neticesidir.

İslâmiyetin kabulünden sonra Araplar arasında sadece edebî tenkit şeklinde var olan belâgat uzun süre Kur’ân-ı Kerîm’in manasını iyi anlayabilmek amacıyla tefsir ve kelâm ilimleriyle bağlantılı olarak ele alınmış ve böylece belâgat ilmi bağımsız bir ilim haline gelmiş; mantık, felsefe ve edebiyatın ağırlıklı olduğu farklı belâgat ekolleri oluşmuştur. Türk Edebiyatında belâgat ile ilgili ilk eserler Arapça yazılmış olup Türkçe yazılan eserler de genellikle Miftah, Telhis ve Mutavvel gibi önemli eserlerin şerh ve tercümelerinden oluşmaktadır.

Bir belâgat kitabı olan Hadîkatü’l-Fünûn, gerek belâgat ve fesahat konularındaki ayrıntılı açıklamalar, gerekse de konuların geniş anlatımı ve Türkçe şiir örneklerinin çokluğuyla Türkçe belâgat kitapları arasında önemli bir yere sahiptir. Şerîfî’nin klasik belâgat geleneğini doğrudan yansıtmak yerine faydalandığı kaynaklardaki yanlış ve yetersiz bulduğu bilgileri eleştirmesi, tartışmalı meselelerde kendi görüşlerini de belirtmesi Hadîkatü’l-Fünûn’a orijinal bir çehre kazandırmaktadır.